รักมนุษย์หมายถึง "รักตัวเอง" และ "รักเพื่อนมนุษย์"

แม้นักบุญเกรโกรีจะคัดค้านความรักต่อตัวเองด้วยเหตุผลว่าความรักจำเป็นต้องประกอบด้วยสองฝ่าย และนักบุญเอากุสตินให้เหตุผลว่าไม่มีบัญญัติข้อใดสั่งให้รักตัวเองก็ตาม  แต่เหตุผลของทั้งสองเป็นเพียงการเล่นคำและเป็นการกล่าวถึงความรักตามธรรมชาติเท่านั้น

ในฐานะที่เป็นคุณธรรมที่เกี่ยวกับพระเจ้า ความรักต่อตัวเองไม่เพียงเป็นสิ่งจำเป็นและเป็นไปได้เท่านั้น แต่ยังเป็นคำสั่งที่แฝงอยู่ในพระวาจาที่ว่า "ท่านต้องรักเพื่อนมนุษย์เหมือนรักตนเอง" (มธ 22:39) อีกด้วย

อย่างไรก็ตาม คำสั่งให้รักตนเองก็มาพร้อมกับความคลุมเครือว่าจะมีประโยชน์อะไร

• ต่อความรอดของวิญญาณ "มนุษย์จะได้ประโยชน์ใดในการที่ได้โลกทั้งโลกเป็นกำไร แต่ต้องเสียชีวิต" (มธ 16:26)
• ต่อการได้รับพระคุณต่าง ๆ "ท่านทั้งหลายจงอย่าสะสมทรัพย์สมบัติบนแผ่นดินนี้เลย ที่นี่ทรัพย์สมบัติทั้งหลายถูกสนิมและขมวนกัดกิน และถูกขโมยเจาะช่องเข้ามาขโมยไปได้  แต่จงสะสมทรัพย์สมบัติในสวรรค์เถิด ที่นั่นไม่มีสนิมหรือขมวนกัดกิน และขโมยก็เจาะช่องเข้ามาขโมยไปไม่ได้  เพราะทรัพย์สมบัติของท่านอยู่ที่ใด ใจของท่านก็จะอยู่ที่นั่นด้วย" (มธ 6:19-21)
• ต่อร่างกายของเรา "อย่ามอบร่างกายส่วนหนึ่งส่วนใดให้แก่บาปเพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการทำความชั่ว" (รม 6:13)  "ท่านไม่รู้หรือว่า ร่างกายของท่านเป็นพระวิหารของพระจิตเจ้าผู้สถิตอยู่ในท่าน" (1 คร 6:19)  "ท่านทั้งหลายจงปราบโลกีย์วิสัยในตัวท่าน คือการผิดประเวณี ความลามก กิเลสตัณหา ความปรารถนาในทางชั่วร้าย และความโลภซึ่งเป็นเหมือนการกราบไหว้รูปเคารพอย่างหนึ่ง" (คส 3:5)
  
  นอกจากนั้น ยังเป็นการยากที่จะหาแนวทางปฏิบัติสำหรับการรักตัวเองนอกเหนือจากบัญญัติข้ออื่น ๆ ซึ่งครอบคลุมความประพฤติของเราหมดแล้ว
  

สิ่งที่ชัดเจนและสำคัญกว่าการรักตัวเองคือ "รักเพื่อนมนุษย์"

สิ่งที่ทำให้ความรักต่อเพื่อนมนุษย์ตามแบบคริสตชนแตกต่างและเหนือกว่าความรักตามความคิดของชาวยิวและคนต่างศาสนา ไม่ได้อยู่ที่คำสั่ง ข้อห้าม หรือผลอันเกิดจากความรัก แต่อยู่ที่ "แรงจูงใจ" 

• ความรักต่อเพื่อนมนุษย์คือบัญญัติใหม่และเป็นเกณฑ์ตัดสินว่าเราเป็นคริสตชนหรือไม่ "เราให้บทบัญญัติใหม่แก่ท่านทั้งหลาย ให้ท่านรักกัน  เรารักท่านทั้งหลายอย่างไร ท่านก็จงรักกันอย่างนั้นเถิด  ถ้าท่านมีความรักต่อกัน ทุกคนจะรู้ว่าท่านเป็นศิษย์ของเรา" (ยน 13:34-35)
• เป็นมาตรฐานในการพิพากษาตัดสิน "เชิญมาเถิด ท่านทั้งหลายที่ได้รับพระพรจากพระบิดาของเรา เชิญมารับอาณาจักรเป็นมรดกที่เตรียมไว้ให้ท่านแล้วตั้งแต่สร้างโลก เพราะว่า เมื่อเราหิวท่านให้เรากิน เรากระหายท่านให้เราดื่ม เราเป็นแขกแปลกหน้าท่านก็ต้อนรับ เราไม่มีเสื้อผ้าท่านก็ให้เสื้อผ้าแก่เรา เราเจ็บป่วยท่านก็มาเยี่ยม เราอยู่ในคุกท่านก็มาหา" (มธ 25:34-36)
  
• เป็นเครื่องพิสูจน์ว่าเรารักพระเจ้าหรือไม่ "เราจำแนกบุตรของพระเจ้าจากบุตรของปีศาจได้โดยวิธีนี้ คือทุกคนที่ไม่ประพฤติชอบ และไม่รักพี่น้องของตนก็ไม่ได้มาจากพระเจ้า" (1 ยน 3:10)
• เป็นการปฏิบัติตามบัญญัติโดยสมบูรณ์ "เพราะธรรมบัญญัติทั้งหมดสรุปได้เป็นข้อเดียวว่า จงรักเพื่อนมนุษย์เหมือนรักตนเอง" (กท 5:14)

"รักเพื่อนมนุษย์เพราะเห็นแก่พระเจ้า" หมายความว่าเรายกระดับความเป็นปึกแผ่นตามธรรมชาติและความรู้สึกเป็นเพื่อนระหว่างมนุษย์ด้วยกันเองขึ้นสู่ระดับที่สูงกว่า นั่นคือมองว่ามนุษย์ทุกคนล้วนเป็นบุตรของพระเจ้าและเป็นทายาทสวรรค์  ด้วยความคิดเช่นนี้ความรักต่อเพื่อนมนุษย์จึงใกล้เคียงกับความรักที่พระเยซูเจ้าทรงมีต่อเรา ("เรารักท่านทั้งหลายอย่างไร ท่านก็จงรักกันอย่างนั้นเถิด" - ยน 13:34) และทำให้สิ่งที่เราทำต่อเพื่อนมนุษย์เป็นการทำต่อพระเยซูเจ้าเอง ("เราบอกความจริงแก่ท่านทั้งหลายว่า ท่านทำสิ่งใดต่อพี่น้องผู้ต่ำต้อยที่สุดของเราคนหนึ่ง ท่านก็ทำสิ่งนั้นต่อเรา" - มธ 25:40)

ด้วยแรงจูงใจอันสูงส่งที่ทำให้เรามองเห็นพระเจ้าในเพื่อนมนุษย์นี้เอง ความรักต่อเพื่อนมนุษย์จึงต้องไม่จำกัดอยู่เฉพาะสมาชิกในครอบครัว ผู้ที่นับถือศาสนาเดียวกัน เพื่อนร่วมชาติเดียวกัน หรือคนแปลกหน้าในเขตแดนเดียวกัน (ลนต 19:34)  แต่ต้องขยายออกไปโดย "ไม่มีความแตกต่างกันระหว่างชาวยิวกับผู้ที่ไม่ใช่ชาวยิว" (รม 10:12) และไม่เว้นแม้แต่คนวงนอกอย่างเช่นชาวสะมาเรีย (ลก 10:22) หรือศัตรูของเราเอง (มธ 5:23)

เพื่อให้กิจการแห่งความรักเป็นไปด้วยความสุขุมรอบคอบและบังเกิดผล จำเป็นต้องจัดลำดับความรักให้ชัดเจนโดยคำนึงถึงองค์ประกอบ 3 ประการคือ

1. บุคคลที่ต้องการความรักจากเรา
   
2. ผลประโยชน์ที่เราปรารถนาจัดหาให้เขา
   
3. ความจำเป็น

หากแยกพิจารณาองค์ประกอบทั้งสามทีละข้อโดยเริ่มต้นที่ "บุคคล"  ลำดับความสำคัญจะออกมาประมาณนี้ - ตัวเอง ภรรยา ลูก พ่อแม่ พี่น้องชายหญิง เพื่อน คนในบ้าน เพื่อนบ้าน เพื่อนร่วมชาติ และคนอื่น ๆ  

เกี่ยวกับ "ผลประโยชน์" มี 3 ลำดับ

1. ผลประโยชน์ด้านจิตใจที่เกี่ยวกับความรอดของวิญญาณ ต้องได้รับความห่วงใยและให้ความสำคัญเป็นอันดับแรก
2. ผลประโยชน์ภายในตามธรรมชาติเกี่ยวกับวิญญาณและร่างกาย เช่น ชีวิต สุขภาพ ความรู้ อิสรภาพ ฯลฯ เป็นอันดับสอง
3. ผลประโยชน์ภายนอก เช่น ชื่อเสียง ความร่ำรวย ฯลฯ

1. ความจำเป็นสูงสุด  เมื่อคนหนึ่งตกอยู่ในอันตรายใกล้ตายหรืออาจถูกตัดขาดจากพระศาสนจักร หรืออาจสูญเสียสิ่งอื่นที่มีความสำคัญระดับเดียวกัน โดยที่เขาไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้เลย
2. ความจำเป็นหนัก  เมื่อคนหนึ่งอยู่ในอันตรายเช่นเดียวกับข้อแรกแต่สามารถแก้ไขได้ด้วยความพยายามขั้นวีรกรรมของเขาเอง
3. ความจำเป็นทั่วไป ที่ผลกระทบไม่ถึงกับทำให้ถูกตัดขาดจากพระศาสนจักร หรือขอทานที่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้โดยไม่ยากลำบากนัก

          หากนำองค์ประกอบทั้งสามมาพิจารณาร่วมกันย่อมเกิดความซับซ้อน แต่พอถือเป็นหลักการได้ดังนี้

1. ความรักอันเป็นความพึงพอใจให้คำนึงถึงผู้รับว่าสมควรเพียงใด ส่วนความรักอันเป็นบุญกุศลให้คำนึงถึงความใกล้ชิดและความจำเป็นของเพื่อนบ้าน
2. ความรอดของตัวเราต้องมาก่อนอื่นใดหมด ห้ามทำบาปเพราะเห็นแก่ความรักต่อผู้อื่นหรือต่อสิ่งใดก็ตาม และห้ามปล่อยให้วิญญาณตกอยู่ในอันตรายโดยปราศจากความระมัดระวังและหลักประกันว่าพระเจ้าทรงคุ้มครอง
3. เรามีพันธะต้องช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ที่มีความจำเป็นด้านวิญญาณสูงสุด แม้จะต้องพลีชีพของตน ไม่ว่าเราจะแน่ใจในความจำเป็นของเพื่อนมนุษย์หรือผลอันเกิดจากความช่วยเหลือของเราหรือไม่ก็ตาม
4. สืบเนื่องจากข้อ 3 มีน้อยกรณีมากที่ยกเว้นเราจากการเสี่ยงชีวิตหรืออวัยวะของเราเพื่อช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์  กระนั้นก็ตามเรายังมีหน้าที่ต้องแบกรับความไม่สะดวกนานัปการอันเกิดจากความต้องการของเพื่อนมนุษย์หรือคนใกล้ชิดผู้นั้น

ติดตามอ่าน ตอนที่ 3 ได้ในวันพุธหน้า (24 ก.ย.)

เขียนความคิดเห็น
ชื่อ:
หัวเรื่อง:
BBCode:
ความคิดเห็น:
รหัส:*

Powered by AkoComment 2.0!