จับตา การจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่  2

โดย ศราวุฒิ ประทุมราช

ท่ามกลางการวิ่งกันจนฝุ่นตลบของนักการเมือง เพื่อแย่งชิงอำนาจรัฐ ในการจัดตั้งรัฐบาลภายหลังการเลือกตั้งนั้น  มีกิจกรรมหนึ่งที่กำลังดำเนินการอย่างเงียบๆ ของกลไกรัฐ ในกระทรวงยุติธรรม คือ กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ในการเตรียมการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เป็นฉบับที่ 2 ซึ่งกำลังเป็นรูปเป็นร่างขึ้น และต้องการการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในสังคมไทยอีกประเด็นหนึ่ง

แนวคิดในการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่  2 นั้น มาจากการพยายามส่งเสริม สนับสนุนให้ทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วม  ซึ่งสืบเนื่องจากการประชุมเชิงปฏิบัติการ “สิทธิมนุษยชนสังคมไทย : มาตรฐานสู่การปฏิบัติ”  เมื่อวันเสาร์ที่  6 สิงหาคม  2548 โดยอดีตนายกรัฐมนตรี ทักษิณ ชินวัตร เป็นประธานในการประชุมและได้มอบหมายให้กระทรวงยุติธรรมดำเนินการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 2 ด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน  พร้อมทั้งได้มีการหารือร่วมกับคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ 

ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อละครับว่า บ้านเราเคยมีแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ มาแล้ว ฉบับที่ 1 ซึ่งได้ดำเนินการประกาศใช้ตั้งแต่ปี 2544 ถึง 2548 แต่ไม่เคยมีหน่วยงานรัฐใด หรือ ภาคประชาชนใด รับทราบมาก่อน ในครั้งนั้น แผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 1ใช้ชื่อว่า แผนแม่บทสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ จัดทำโดยนักวิชาการ นักกฎหมาย นักสิทธิมนุษยชนจากองค์กรพัฒนาเอกชน โดยมีภาครัฐมีส่วนร่วมด้วยน้อยมาก จึงเป็นที่มาว่าทำไมราชการกระทรวง ทบวง กรม ต่างๆ จึงไม่สนใจนำไปปฏิบัติ 

ดังนั้นในปีงบประมาณ  พ.ศ.  2549  เป็นต้นมา  กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ  ได้มีการเตรียมความพร้อมในการดำเนินงาน เพื่อให้การจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ  ฉบับที่  2  มาจากกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน  เพื่อให้บรรลุตามเจตนารมณ์ที่ตั้งไว้  โดยมีการดำเนินงานไปแล้วในหลายกิจกรรม ไม่ว่าจะเป็นการติดตามผลการบังคับใช้นโยบายและแผนปฏิบัติการแม่บทแห่งชาติด้านสิทธิมนุษยชน (แผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 1) การวางกรอบนโยบายและแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ  ฉบับที่ 2 การแต่งตั้งคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยนโยบายและแผนสิทธิมนุษยชน และการศึกษาสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานตามกรอบรัฐธรรมนูญในบริบทของสังคมไทยและมาตรฐานสากลระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชน เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลในการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 2 แต่การดำเนินการดังกล่าวได้มาสดุดหยุดลงอีกครั้งหนึ่ง เมื่อเกิดการรัฐประหาร 19 กันยายน 2549 และมาเริ่มดำเนินการใหม่อีกครั้งในปีงบประมาณ 2550 ซึ่งขณะนี้กำลังอยู่ในช่วงของการจัดกิจกรรมตามโครงการที่ได้ ตั้งไว้

ประเด็นที่ขอให้ทุกท่านได้มีส่วนร่วมในการจับตาการจัดทำแผนนี้ ก็ คือ สาระสำคัญที่จะปรากฏอยู่ในแผน ซึ่งเป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปว่า แผนชาติ ในประเด็นต่างๆ ค่อนข้างจะเป็นแผนที่ไม่ได้รับการปฏิบัติ หรือมีฝ่ายที่สนใจในการติดตามกำกับให้เป็นไปตามแผนนั้น 

ในการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 2 นี้ จะมีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง   ได้แก่  การวิเคราะห์สถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนและการวิเคราะห์กลยุทธิ์ ของแผนด้วยวิธีการศึกษาจุดอ่อน จุดแข็ง อุปสรรคและโอกาส ในการเข้าถึงการแก้ไขปัญหา จากองค์ประกอบภายในและภายนอก องค์กรที่มีส่วนร่วม หรือ กลยุทธิ์ที่เรียกว่า  SWOT Analysist โดยการกำหนดให้มีการจัดเวทีระดมความคิดเห็นของทุกภาคส่วนในสังคม ทั้ง 4 ภูมิภาค และกรุงเทพมหานคร จำนวนประชากรที่เป็นเป้าหมายทั่วประเทศ คือ 2,000 คน 

การบอกว่าอยากให้แผนฉบับนี้มาจากทุกภาคส่วนในสังคมไทยนั้น กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ได้มีกรอบไว้ ว่าให้ครอบคลุมภาคส่วน เช่น หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน นักวิชาการ สื่อมวลชน องค์กรพัฒนาเอกชนและภาคประชาชน นักการเมือง  องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  ชมรม สมาคม นักธุรกิจ  ที่อยู่ในส่วนภูมิภาคหรือกทม. รวมถึงกลุ่มผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการถูกละเมิดสิทธิ  ทั้งนี้ต้องมีสัดส่วนของตัวแทนดังกล่าวอย่างเหมาะสม เมื่อแยกเป็นประเภทของกลุ่มเป้าหมายแล้ว สามารถแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ คือ 

1. ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภายใน (Internal Stakeholders) เช่น หน่วยงานภาครัฐ กลุ่มผู้บริการ และเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงาน เป็นต้น

2. ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรงในการรับริการ ( Marketplace Stakeholders) หมายถึง ประชาชนกลุ่มเป้าหมายต่างๆ กลุ่มเสี่ยงที่จะถูกละเมิดสิทธิ อาทิ กลุ่มชาติพันธุ์ คนต่างด้าว คนไร้สัญชาติ สตรี เด็ก คนพิการ ผู้ป่วย เป็นต้น

3. ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในสังคมแต่อยู่นอกองค์กร ( External Stakeholders) เช่น รัฐบาล  ฝ่ายการเมือง  คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ  สื่อมวลชน  องค์กรพัฒนาเอกชน รวมทั้งกลุ่มการเมืองที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ เป็นต้น

ท่านผู้อ่านคิดว่าตัวท่านอยู่ในกลุ่มใดนั้น ก็ขอให้ติดตามการดำเนินงานของ คณะที่ปรึกษาในการจัดทำแผนนี้ ซึ่งคาดว่าจะมีการรายงานผลให้ทราบทางสื่อมวลชน เป็นระยะๆ ซึ่งผมเป็นส่วนหนึ่งของการจัดทำแผน ในครั้งนี้ จะนำมาเสนอ ในโอกาสต่อไป

ทีนี้มาติดตามดู แผนงานของการจัดทำแผน คือ ในช่วงนี้ จนถึงเดือนมิถุนายน 2551 จะมีการจัดกิจกรรม 2 กิจกรรม คือ การสรรหาวิทยากรและจัดทำหลักสูตรการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนในระดับพื้นที่ ทั้ง 4 ภูมิภาค และกทม. การยกร่างแผนฯ รวมถึงการเสนอแผนฯ ให้คณะกรรมการฯ  และเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณา  โดยในแต่ละกิจกรรมได้มีการส่งเสริมและมุ่งเน้นให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในทุกกิจกรรม เพื่อให้การจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ  ฉบับที่  2 เกิดจากกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนอย่างแท้จริง 

อย่างไรก็ตาม การสรรหาวิทยากร เป็นอีกกิจกรรมหนึ่งที่สำคัญในกระบวนการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ  ฉบับที่ 2 จึงต้องมีความพยายามในการสรรหาคณะวิทยากรที่ทำหน้าที่ให้ความรู้เกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน   ตลอดจนการจัดทำแผนและพัฒนาเป็นการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนในระดับพื้นที่  ทั้ง 4 ภูมิภาคและกทม. ดังนั้นบทบาทของวิทยากรจึงถือเป็นหัวใจสำคัญของการขับเคลื่อนการจัดทำแผนฯ  ฉบับที่ 2 ให้บรรลุตามเป้าหมายที่วางไว้ โดยสรรหาจากผู้ที่มีความรู้  ความสามารถ และมีประสบการณ์เกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน ตลอดจนกระบวนการจัดทำแผนรวมทั้งการเป็นวิทยากร  เพื่อช่วยให้เกิดกระบวนการจัดทำแผนฯ ฉบับที่ 2  พร้อมทั้งส่งเสริมให้ทุกภาคส่วนเห็นความสำคัญในการนำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ฉบับที่ 2  ไปสู่การปฏิบัติ ได้อย่างเป็นรูปธรรม   สามารถปกป้องและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนโดยใช้หลักนิติธรรม อีกทั้งยังเป็นการยกระดับสิทธิมนุษยชนให้เป็นที่ยอมรับในระดับสากล และสร้างภาพลักษณ์ที่ดีต่อเวทีโลกได้อย่างแท้จริง   ดังนั้น กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ  จึงได้มอบหมายให้ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจัดทำ  “โครงการจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ  ฉบับที่ 2  โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน  กิจกรรมที่  2  สรรหาวิทยากรและจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนในระดับพื้นที่  จำนวน 1 ภูมิภาค”  เนื่องจากงบประมาณที่ได้รับจัดสรรมีจำนวนจำกัด  จึงสามารถจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนในระดับพื้นที่ได้เพียง 1 ภูมิภาค ในปีงบประมาณ  พ.ศ. 2550  และจะดำเนินการต่อเนื่องในปี  พ.ศ.  2551  อีกจำนวน 3 ภูมิภาค และกทม. เพื่อให้ครอบคลุมทุกพื้นที่ทั่วประเทศ

เขียนความคิดเห็น
ชื่อ:
หัวเรื่อง:
BBCode:
ความคิดเห็น:
รหัส:*

Powered by AkoComment 2.0!